kanda . varga . sloka . sequence : 3.5.22.1 | |||
Sanskrit | dvih�ne'nya�ca kh�ra�yapar�a�vabhrahimodakam / ��to��am��sarudhiramukh�k�idravi�a� balam //22// phalahema�ulbalohasukhadu�kha�ubh��ubham / jalapu�p��i lava�a� vya�jan�nyanulepanam //23// | ||
synonym | Sanskrit | Nepali | English |
1 | x | 2 �lokale dekh�iek� kha ara�ya prabh�ti �abdak� pary�ya napu�sakali�gam� rahanchan. arth�t - kha - �k��a - indriya, ara�ya - vana, par�a - p�ta, �vabhra - pv�la, hima - hiu�, udaka - p�n�, ��ta - ciso, u��a - t�to, m��sa - m�su, rudhira - ragata, mukha - mukha, ak�i - �kh�, dravi�a - dhana, bala - bala, phala - phala, heman - suvar�a, �ulva - t�mo, loha - phal�ma, sukha - sukha, du�kha - du�kha, �ubha - �ubha, a�ubha - a�ubha, jalapu�pa - p�n�m� hune ph�la, lava�a - n�na, vya�jana - tihuna tark�r� prabh�ti, anulepana - lepana garine candan�di � 27 c�jal�� kahane �abda napu�sakali�gam� rahanchan | the following are neuter: viz. Nouns signifying sky, etc. |
comment / problem | |||
1 | SH : no message yati kur� mo��mo�i th�h� p�e pachi p�rvokta 27 vastuk� n�ma sa�jha�dai li�ga nir�aya garna grantha �une m�nisale sahajai saktacha. grantha na�unele patra pal��u�dai herdai li�ga nir�aya garnuparl�. jastai - �k��a v�caka kl�bali�g� hunchan bhanera s�dh�ra�atay� yah� bhaniyo, tara "vih�yaso'pi n�ko'pi" yasa vacanale vih�yasa ra n�ka �abdal�� pu�li�g� ban�yo. vyoma, pu�kara, ambara prabh�ti aru �abda kl�bali�g� nai chan. dyo �abda ra div �abdal�� "dyodivau dve striy�m" yasa vacanale str�li�g� ban�yo. par�a - p�ta v�caka �abda kl�bali�g� hunchan bhaniyo. tadanus�ra "patra� pal��a� chadana� dala� par�a�" yin�har� kl�bali�g� bhae "chada� pum�n" yasa vacanale chada �abdal�� pu�li�g� ban�yo ity�di bujhnupardacha (from compilation) | ||
2 | SH : no message see introductory pg. 302 (from compilation) | ||
3 | HC : from H.T. Colebrook note: "Viz. (Under various exceptions). The sky or atmosphere, or the etherial element; an organ of sense; a forest; a leaf; a hole; frost; water; cold; heat; flesh; blood; the face; an eye; wealth, substance; force, strength; forces, army; fruits of various sorts (or according to another reading hala, a plough); gold; copper; iron; metal; pleasure; pain; goodluck; ill luck; aquatic flowers; salts of various kinds; sauce or condiment; and various sorts of condiments; perfumes of various kinds." (p.393) (from compilation) |
Add comment to Amarakosa reference entry 3.5.22.1 |
manuscript (tradition / date) |
phrase | Newari | English |
---|---|---|---|
A1_3511 (A1 / 501 NS) |
1 | ... | From _: |
A2_3986 (A2 / 506 NS) |
1 | thvate napu�sakali�ga | these are neuter gender |
A4_2125 (no trad. / 591 NS) |
1 | kha, �k��a; | kha, sky |
  | 2 | ara�ya, vana; | ara�ya, forest |
  | 3 | par��a, hala; | par�a, leaf |
  | 4 | svabhra, hv�thara, | svabhra, hole |
  | 5 | {5} u��a, lomo�; | u��a, warm |
  | 6 | m�sa�, l�; | m�sa, flesh |
  | 7 | rudhira, h�; | rudhira, blood |
  | 8 | mukha, khe�; | mukha, face |
  | 9 | a�k�i, m�; | ak�i, eye |
  | 10 | dravya, darbba tholva; | dravya, one who possesses wealth |
  | 11 | bala, prasiddha; | bala, famous |
  | 12 | hala, ph�la; | hala, ploughshare |
  | 13 | hema, ... {85b.1} | hema, (gold) |
  | 14 | (su)kha, prasiddha; | (su)kha, famous |
  | 15 | du�kha, prasiddha; | du�kha, famous |
  | 16 | �ubha, prasiddha; | �ubha, famous |
  | 17 | a�ubha, prasiddha; | a�ubha, famous |
  | 18 | jalapu�pa, pare��o�; | jalapu�pa, lotus itself |
  | 19 | lavana, c�; | lavana, salt |
  | 20 | vya�jana, kya�; | vya�jana, pulse |
  | 21 | anulepana tu ... | anulepana, (anguent) |
A5_3982 (A2 / 662 NS) |
1 | thvate napu�sakali�ga | these are neuter gender |
A6_4131 (no trad. / 718 NS) |
1 | napu�sakay� thvate adhik�ra, hala, pv�la, cv�pva, la��a, ciku, t�pa, l�, hi, khv�la, mikh�, dhana, bala, ph�la, lu�, �ijala, ny�, sukha, du�kha, bhi�a, mabhi�a, la�kha, sv�na, ci, ke�, a�gar�ga | these are authorised for neuter gende : leaf, hole, ice, water, cold, warm, flesh, blood, face, eye, wealth, strength, ploughshare, gold, copper, iron, pleasure, pain, good, bad, water, flower, salt, pulse, ungnent |
A7_3790 (A2 / 803 NS) |
1 | dvih�ne, napu�sakali�ga; | dvih�ne, neuter gender |
  | 2 | anyacca, meva; | anyacca, other |
  | 3 | kha, �k��a; | kha, sky |
  | 4 | {7} ara�ya, gu�; | ara�ya, forest |
  | 5 | par���, hala; | par�a, leaf |
  | 6 | svabhra, bhi�gva; | �vabhra, good |
  | 7 | hima, cv�pva�; | hima, ice |
  | 8 | udaka�, la�kha; | udaka, water |
  | 9 | ��ta, cikva; | ��ta, cold |
  | 10 | {8} u��a�, lomo; | u��a, warm |
  | 11 | m��sa, l�; | m��sa, flesh |
  | 12 | rudhira�, hi; | rudhira, blood |
  | 13 | mukh�, khv�ra; | mukha, face |
  | 14 | ak�i, mikh�; | ak�i, eye |
  | 15 | dravi�a�, dhana; | dravina, wealth |
  | 16 | {180b.1} bala�, par�krama; | bala, strength |
  | 17 | hala, ph�la; | hala, ploughshare |
  | 18 | hema, lu�; | hema, gold |
  | 19 | �ulva, sijala; | �ulva, copper |
  | 20 | loha, na�, a��aloha; | loha, iron, a class of eight metals |
  | 21 | {2} sukha, sukha; | sukha, pleasure |
  | 22 | du�kha, ka��a; | du�kha, pain |
  | 23 | �ubha, bhi�gva; | �ubha, good |
  | 24 | a�ubha�, mabhi�gva; | a�ubha, bad |
  | 25 | jala�, la�kha; | jala, water |
  | 26 | pu�p�ni, {3} sv�na; | pu�pa, flower |
  | 27 | lava�a�, ci; | lava�a, salt |
  | 28 | vya�jan�ni, kya�; | vya�jana, pulse |
  | 29 | anulepana�, lepana | anulepana, unguent |
  | 30 | thvatevu� napu�sakali�ga | these are also neuter gender |