kanda . varga . sloka . sequence : 3.5.22.1 | |||
Sanskrit | dvihãne'nya÷ca khàraõyaparõa÷vabhrahimodakam / ÷ãtoùõamàüsarudhiramukhàkùidraviõaü balam //22// phalahema÷ulbalohasukhaduþkha÷ubhà÷ubham / jalapuùpàõi lavaõaü vya¤janànyanulepanam //23// | ||
synonym | Sanskrit | Nepali | English |
1 | x | 2 ÷lokale dekhàiekà kha araõya prabhçti ÷abdakà paryàya napuüsakaliïgamà rahanchan. arthàt - kha - àkà÷a - indriya, araõya - vana, parõa - pàta, ÷vabhra - pvàla, hima - hiu§, udaka - pànã, ÷ãta - ciso, uùõa - tàto, màüsa - màsu, rudhira - ragata, mukha - mukha, akùi - à§khà, draviõa - dhana, bala - bala, phala - phala, heman - suvarõa, ÷ulva - tàmo, loha - phalàma, sukha - sukha, duþkha - duþkha, ÷ubha - ÷ubha, a÷ubha - a÷ubha, jalapuùpa - pànãmà hune phåla, lavaõa - nåna, vya¤jana - tihuna tarkàrã prabhçti, anulepana - lepana garine candanàdi ã 27 cãjalàã kahane ÷abda napuüsakaliïgamà rahanchan | the following are neuter: viz. Nouns signifying sky, etc. |
comment / problem | |||
1 | SH : no message yati kurà moñàmoñi thàhà pàe pachi pårvokta 27 vastukà nàma saüjha§dai liïga nirõaya garna grantha àune mànisale sahajai saktacha. grantha naàunele patra palñàu§dai herdai liïga nirõaya garnuparlà. jastai - àkà÷a vàcaka klãbaliïgã hunchan bhanera sàdhàraõatayà yahৠbhaniyo, tara "vihàyaso'pi nàko'pi" yasa vacanale vihàyasa ra nàka ÷abdalàã puüliïgã banàyo. vyoma, puùkara, ambara prabhçti aru ÷abda klãbaliïgã nai chan. dyo ÷abda ra div ÷abdalàã "dyodivau dve striyàm" yasa vacanale strãliïgã banàyo. parõa - pàta vàcaka ÷abda klãbaliïgã hunchan bhaniyo. tadanusàra "patraü palà÷aü chadanaü dalaü parõaü" yinãharå klãbaliïgã bhae "chadaþ pumàn" yasa vacanale chada ÷abdalàã puüliïgã banàyo ityàdi bujhnupardacha (from compilation) | ||
2 | SH : no message see introductory pg. 302 (from compilation) | ||
3 | HC : from H.T. Colebrook note: "Viz. (Under various exceptions). The sky or atmosphere, or the etherial element; an organ of sense; a forest; a leaf; a hole; frost; water; cold; heat; flesh; blood; the face; an eye; wealth, substance; force, strength; forces, army; fruits of various sorts (or according to another reading hala, a plough); gold; copper; iron; metal; pleasure; pain; goodluck; ill luck; aquatic flowers; salts of various kinds; sauce or condiment; and various sorts of condiments; perfumes of various kinds." (p.393) (from compilation) |
Add comment to Amarakosa reference entry 3.5.22.1 |
manuscript (tradition / date) |
phrase | Newari | English |
---|---|---|---|
A1_3511 (A1 / 501 NS) |
1 | ... | From _: |
A2_3986 (A2 / 506 NS) |
1 | thvate napuüsakaliüga | these are neuter gender |
A4_2125 (no trad. / 591 NS) |
1 | kha, àkà÷a; | kha, sky |
  | 2 | araõya, vana; | araõya, forest |
  | 3 | parõõa, hala; | parõa, leaf |
  | 4 | svabhra, hvàthara, | svabhra, hole |
  | 5 | {5} uùõa, lomoü; | uùõa, warm |
  | 6 | màsaü, là; | màsa, flesh |
  | 7 | rudhira, hã; | rudhira, blood |
  | 8 | mukha, kheü; | mukha, face |
  | 9 | aükùi, mã; | akùi, eye |
  | 10 | dravya, darbba tholva; | dravya, one who possesses wealth |
  | 11 | bala, prasiddha; | bala, famous |
  | 12 | hala, phàla; | hala, ploughshare |
  | 13 | hema, ... {85b.1} | hema, (gold) |
  | 14 | (su)kha, prasiddha; | (su)kha, famous |
  | 15 | duþkha, prasiddha; | duþkha, famous |
  | 16 | ÷ubha, prasiddha; | ÷ubha, famous |
  | 17 | a÷ubha, prasiddha; | a÷ubha, famous |
  | 18 | jalapuùpa, pareüñoü; | jalapuùpa, lotus itself |
  | 19 | lavana, cã; | lavana, salt |
  | 20 | vyaüjana, kyaü; | vya¤jana, pulse |
  | 21 | anulepana tu ... | anulepana, (anguent) |
A5_3982 (A2 / 662 NS) |
1 | thvate napuüsakaliüga | these are neuter gender |
A6_4131 (no trad. / 718 NS) |
1 | napuüsakayà thvate adhikàra, hala, pvàla, cvàpva, laüùa, ciku, tàpa, là, hi, khvàla, mikhà, dhana, bala, phàla, luü, ÷ijala, nyà, sukha, duþkha, bhiïa, mabhiïa, laükha, svàna, ci, keü, aügaràga | these are authorised for neuter gende : leaf, hole, ice, water, cold, warm, flesh, blood, face, eye, wealth, strength, ploughshare, gold, copper, iron, pleasure, pain, good, bad, water, flower, salt, pulse, ungnent |
A7_3790 (A2 / 803 NS) |
1 | dvihãne, napuüsakaliüga; | dvihãne, neuter gender |
  | 2 | anyacca, meva; | anyacca, other |
  | 3 | kha, àkà÷a; | kha, sky |
  | 4 | {7} araõya, guü; | araõya, forest |
  | 5 | parõõà, hala; | parõa, leaf |
  | 6 | svabhra, bhiügva; | ÷vabhra, good |
  | 7 | hima, cvàpvaü; | hima, ice |
  | 8 | udakaü, laükha; | udaka, water |
  | 9 | ÷àta, cikva; | ÷ãta, cold |
  | 10 | {8} uùõaü, lomo; | uùõa, warm |
  | 11 | màüsa, là; | màüsa, flesh |
  | 12 | rudhiraü, hi; | rudhira, blood |
  | 13 | mukhà, khvàra; | mukha, face |
  | 14 | akùi, mikhà; | akùi, eye |
  | 15 | draviõaü, dhana; | dravina, wealth |
  | 16 | {180b.1} balaü, paràkrama; | bala, strength |
  | 17 | hala, phàla; | hala, ploughshare |
  | 18 | hema, luü; | hema, gold |
  | 19 | ÷ulva, sijala; | ÷ulva, copper |
  | 20 | loha, naü, aùñaloha; | loha, iron, a class of eight metals |
  | 21 | {2} sukha, sukha; | sukha, pleasure |
  | 22 | duþkha, kaùña; | duþkha, pain |
  | 23 | ÷ubha, bhiügva; | ÷ubha, good |
  | 24 | a÷ubhaü, mabhiügva; | a÷ubha, bad |
  | 25 | jalaü, laükha; | jala, water |
  | 26 | puùpàni, {3} svàna; | puùpa, flower |
  | 27 | lavaõaü, ci; | lavaõa, salt |
  | 28 | vyaüjanàni, kyaü; | vya¤jana, pulse |
  | 29 | anulepanaü, lepana | anulepana, unguent |
  | 30 | thvatevuü napuüsakaliüga | these are also neuter gender |